گفت‌وگو، تن دادن به شرایط رقیب نیست

‬

آرایش جنگی و آماده‌باش نظامی در ایران و منطقه پس از انهدام پهپاد امریکایی درحریم هوایی ایران شرایط تازه‌ای را رقم زده است. دونالد ترامپ می‌گوید پس از فرمان حمله به سه نقطه در ایران به دلیل تلفات انسانی احتمالی ۱۵۰ نفره درمراکز ایران این تصمیم را لغو و این میزان تلفات با سرنگونی هواپیمای بدون سرنشین را در تناسب ندیده است. این دلیل یا هر دلیل دیگری که مانع از عملیات اجرای آتش بر مراکز ایرانی شده باشد، دارای اهمیت است ولی این به معنای پایداری ماندن این شرایط هم نیست.

احتمالا محاسبات نظامی و تاکتیکی دیگری دراین تصمیم ترامپ نقش برجسته‌تر داشته است و شاید برای آمادگی بیشتر و توازن قوای دقیق‌تر و کاهش تلفات نیروهای امریکایی این اقدام انجام شده باشد‌.

ولی هر چه شده و به هردلیل که این تصمیم گرفته شده باشد، فرصت تازه‌ای برای ایران فراهم می‌کند که با استفاده از امکانات و توانایی‌ها به جستجوی راهی تازه برای برون‌رفت از شرایط نه جنگ ونه گفت‌وگو اندیشیده وفرصتی مناسبی را پدید آورد‌. تبدیل تهدید به فرصت نیز نشانه‌ای از توانمندی خواهد بود‌. ابزار دفاع پیشرفته و توانایی‌های نظامی با توان گفت‌وگو ومذاکره پیوندی تنگاتنگ خواهد داشت و ایران می‌تواند از توان دفاعی و قدرت نیروهای انسانی در منطقه به عنوان برگ برنده در گفت‌وگوها بهره لازم را ببرد‌. حتی در شرایط جنگ هم داشتن خط ارتباط اضطراری مفید و ابزاری کارآمد و شناخته شده است و به هر دلیل نباید همه راه‌های ارتباطی را از میان برداشت.

گفت‌وگو همیشه و در همه حال بهتر از ستیز و نبرد است‌ و پایان هر ستیزی نیز گفت‌وگو رقم خواهد خورد‌. این بارهم گروه تندرو در کاخ سفید در برابر نظامیان آگاه امریکایی از شرایط منطقه و دشواری‌های ورود به جنگی تازه و قدرت اثرگذاری دفاعی ایران در وزارت دفاع و منطقه دچار شکست شدند، ولی برای جبران این شکست دست به هر اقدام دیگری نیز خواهند زد‌. هم‌پیمانان منطقه‌ای امریکا نیز دست از تلاش و تحریک برنخواهند داشت‌. هم امارات متحده عربی و هم عربستان و اسرائیل دراین میانه آتش بیار معرکه‌ای خواهند بود که خود نیز جان به سلامت از آن به در نخواهند برد‌. آنها با ساده‌اندیشی به ویرانی ایران می‌اندیشند‌. حمله نظامی به ایران از سوی هیچ کس و هیچ گروه میهن‌دوست ایرانی مورد استقبال قرار نخواهد گرفت و برای حمله‌کننده اعتبار خلق نخواهد کرد.

ولی گفت‌وگو حتی با ترامپ از سوی بسیاری از کنشگران و سیاستمداران و دوستداران ایران به عنوان فرصتی که شاید به سرعت از دست برود مورد تاکید است.

معنای گفت‌وگو تن دادن و پذیرش شرایط طرف مقابل نیست؛ بلکه بیان خواسته‌ها و دیدگاه‌ها به صورت روشن و تلاش برای رسیدن برخی نقاط مشترک است‌. ایران وامریکا در مقوله برخورد با طالبان در افغانستان و داعش درعراق و سوریه به نقاط مشترک مهمی دست پیدا کرده بودند که همین نقاط مشترک مبنای همکاری‌های اعلام شده و نشده شد و به‌گونه‌ای تامین کننده منافع ملی هر دو کشور هم بود. برخوردهای خردورزانه مبنی بردرک درست تحولات و یافته‌های میدانی و پرهیز از اسیر شدن در دام شعارزدگی و هیجان‌آفرینی مهم‌ترین مقوله‌ای است که دستاوردهای مهمی خواهد داشت.

تلاش برای پیشگیری از جنگ و برخورد نظامی و فرستادن نشانه‌هایی مبنی بر تلاش برای آماده شدن به مرحله گفت‌وگو و فرستادن پیام‌های روشن به برخی مقام‌های اثرگذار در مجلس سنا ونمایندگان وگروه‌های فکری امریکا و ارتباط سازمان‌دهی شده با افکار همگانی امریکا از طریق رسانه‌های فعال در جریان محافظه‌کار و لیبرال و فعال‌کردن لابی‌های ایرانی با توجه به مقررات لابی‌گری در امریکا بخشی از اقداماتی است که می‌تواند نقشی اثربخش درکاهش تنش‌ها و پیشگیری از برخوردهای ویرانگری که احتمال آن هم کم نیست، منجر شود. اگر از این فرصت‌ها به خوبی استفاده نشود، فرصت بازیابی این موقعیت‌ها را نخواهیم داشت. تهور و شجاعت بایستی با خردورزی و آینده‌نگری و واقعیت‌های میدانی و تغییرات روابط بین‌المللی و فرصت‌ها و امکانات گره بخورد‌. برخی به‌به و چهچه‌ها درکوتاه‌مدت بسیار مفید و در درازمدت بسیار ویرانگر خواهند بود.

همدلی/یدالله اسلامی‪